Bevrijdingsmonument Uddel
In Uddel, ten noorden van de Garderenseweg, op de splitsing van de Uttilochweg en De Rieten, staat in een perkje een kloeke steen met een tekst die herinnert aan de oorlogsjaren 1940 - 1945 in Uddel.
Uddel was in 1940 een klein en besloten dorp, waar de maatregelen van de bezetter slechts geleidelijk doordrongen. Er waren wel veel Duitsers in het dorp ingekwartierd. Veel inwoners werden tewerkgesteld in kamp Nieuw-Milligen, waar de paarden van het Duitse leger waren ondergebracht.
Bij houtskoolbranderij Beekman werd gas en houtskool geproduceerd. Deze producten konden, als vervangingsproduct voor benzine, in speciale generatoren voor personenauto’s en vrachtauto’s worden gebruikt. Deze energiebron werd al snel door de Duitse Wehrmacht ontdekt en door de toenemende schaarste aan benzine steeds meer benut. Bij de distributie van deze alternatieve benzine werden vele Uddelse mannen ingeschakeld, die daarmee vrijgesteld waren van gedwongen arbeid elders.
Ook al gebeurden er in vergelijking met andere plaatsen weinig werkelijk dramatische dingen, toch is de Tweede Wereldoorlog voor Uddel een ingrijpende periode geweest. Het dorp heeft slechts enkele doden te betreuren. Eén daarvan viel bij het neerstorten van twee Amerikaanse bommenwerpers op 29 april 1944. Beide bemanningen hadden zich per parachute in veiligheid gebracht. Eén vliegtuig kwam neer op een roggeveld aan de Meervelderweg, het andere stortte neer op een huis aan de Elspeterweg 48. Hierbij kwam een 19-jarig meisje om het leven.
Na de bevrijding van Apeldoorn op 17 april 1945 trokken de Canadezen al snel door richting Grebbelinie en dus langs Nieuw-Milligen. Daar leverden ze slag met Duitse parachutisten. Het merendeel van de Duitse militairen was enkele dagen tevoren vertrokken. Een vuurgevecht met de achterblijvers kostte enkele soldaten aan weerszijden het leven, waarna de Canadezen langs het Uddelermeer het dorp binnenkwamen. Op 18 april werden de laatste Duitsers krijgsgevangen afgevoerd naar Apeldoorn.
De behoefte aan een monument werd in Uddel lange tijd niet zo gevoeld. Toch bleef de discussie erover gaande, zeker in de lustrumjaren van de bevrijding. Ter gelegenheid van de vijftigste verjaardag van de bevrijding heeft het bestuur van de Oranjevereniging Uddel het initiatief genomen om een bevrijdingsmonument aan het dorp te schenken. Op 4 mei 1995 werd dit monument aan de Uttilochweg onthuld. De stenen banken die deel uit maken van dit drie ton wegende gedenkteken nodigen uit om plaats te nemen voor een moment van bezinning.
