Herdenkingsmonument Hoenderloo
Vlak voor de Heldringkerk in Hoenderloo staat een herdenkingsmonument dat herinnert aan de Tweede Wereldoorlog. De oorlogsdagen in mei 1940 waren in Hoenderloo verwarrend en overrompelend. Eerst doortrekkende Nederlandse militairen en een paar dagen later vooral Duitse troepen op weg naar de Grebbelinie.
Een half jaar bleven er Duitsers in Hoenderloo. Op het dak van het hoofdgebouw van de Heldringstichting werd een luchtwachtpost ingericht die deel uitmaakte van het opsporingsnetwerk rond het vliegveld Deelen, dat een belangrijke Luftwaffe-basis voor jachtvliegtuigen werd.
De aanvallen van de Duitse jagers vanaf Deelen op de overvliegende Engelse en Amerikaanse bommenwerpers, waren ’s nachts goed te horen en overdag vaak goed te zien. In en rond het dorp zijn diverse toestellen neergestort, vooral in de periode 1942-1944. De bosrijke omgeving bood goede mogelijkheden voor het verbergen van geallieerde piloten. Diverse Hoenderloo’ers boden daarbij hulp en ook de verzetsgroep Hoenderloo speelde hierbij een belangrijke rol. Daarnaast was deze groep zeer actief in het inlichtingenwerk.
Na de slag om Arnhem in 1944 werd Hoenderloo overspoeld door evacués uit Arnhem en Oosterbeek. In de heersende verwarring zijn diverse rondzwervende Engelse parachutisten in veiligheid gebracht.
Tijdens het Duitse V-1 offensief tegen Antwerpen in de winter van 1944-‘45 lag Hoenderloo in de lijn van deze vliegende bommen, die gelanceerd werden in o.a. Nijverdal, Dalfsen en Lochem. Er vielen talloze V-1’s rondom Hoenderloo, al dan niet onderschept door geallieerde jachtvliegtuigen.
In de eerste weken van april 1945 waren er enkele duizenden Duitsers gelegerd in de gebouwen van de Heldringstichting. Op alle toegangswegen naar Hoenderloo waren versperringen aangebracht. De sfeer was zeer gespannen. Tot op het laatste moment was het onduidelijk wat de Duitsers zouden gaan doen. In de nacht van 16 op 17 april zijn ze echter vrijwel allemaal vertrokken, in westelijke richting, bang als ze waren om afgesneden te worden door de Canadese en Engelse troepen.
De eerste geallieerde troepen bereikten Hoenderloo op 17 april omstreeks het middaguur via de Miggelenbergweg/Krimweg. Leden van het verzet en andere bewoners hielpen bij het opruimen van de wegversperringen. Vrijwel de gehele 2e Canadese Infanterie Brigade trok die dag door Hoenderloo.
Na enkele dagen kwamen de Engelsen die al vanaf 15 april, na de inname van Arnhem, tot op een paar kilometer ten zuiden van Hoenderloo waren opgetrokken. Het hoofdgebouw van de Heldringstichting werd tijdelijk verheven tot ‘Polar Bear Battleschool’. De Stichting was opnieuw kazerne, maar nu voor soldaten in kaki-uniform.
Eind mei werd daar het hoofdkwartier van het Royal Canadian Army Service Corps (RCASC) gevestigd dat hier bleef tot eind december.
In de aanloop naar de viering van 40 jaar bevrijding in 1985 nam Hoenderloo’s Belang het initiatief om een herdenkingsmonument op te richten.
Jaarlijks wordt bij dit monument stilgestaan bij deze voor het dorp veelbewogen oorlogsperiode1940-1945. Op 17 april worden bij het monument zowel de Nederlandse driekleur als de Canadese vlag gehesen. Op 4 mei is er een ceremonie waarbij de vlaggen halfstok hangen, waarna ze op 5 mei weer fier boven in de mast wapperen ter herdenking van de bevrijding.
