Wandrelief Groot Schuylenburg
Op de plaats van 's Heerenloo (Groot Schuylenburg) aan de Zutphensestraat was tussen 1909 en 1943 een joodse inrichting gevestigd: Het Apeldoornsche Bosch voor psychiatrische patiënten en het Paedagogium Achisomog voor zwakzinnige, zwakbegaafde en moeilijk opvoedbare kinderen.
Aan die periode herinnert een wandreliëf naast de ingang van het hoofdgebouw.
Op 22 januari 1943 deporteerden de Duitsers de hele joodse bevolking van Het Apeldoornsche Bosch: patiënten, personeel en de kinderen van het Paedagogium Achisomog (= mijn broeder te hulp).
Na de oorlog zijn er nooit meer joodse psychiatrische patiënten gehuisvest. Wel maakte het Paedagogium Achisomog er een nieuwe start: met zeven joodse kinderen die de oorlog overleefd hadden.
Het Apeldoornsche Bosch bleek veel te groot om er weer een complete joodse bestemming aan te geven, omdat maar zo weinig joden de oorlog overleefd hadden. Daarom werd het gebouwencomplex verkocht aan het rijk. Later werd het eigendom van ‘s Heerenloo en kreeg het de naam: Groot Schuylenburg (nu 's Heerenloo, Midden-Nederland). Het werd daarmee een christelijke inrichting voor psychiatrische patiënten.
Het Paedagogium Achisomog bleef met een aantal zwakzinnige kinderen tot 1966 gehuisvest op het terrein aan de Zutphensestraat. Toen verhuisden ze naar Amersfoort, waar sinds 1960 een kleine inrichting was voor joodse psychiatrische patiënten, de Sinaïkliniek.
De geschiedenis van Het Apeldoornsche Bosch raakte in de vergetelheid. De meeste werknemers van Groot Schuylenburg wisten zelfs niet wat er in de oorlog was gebeurd in de inrichting. Er was ook niets op het terrein dat verwees naar de gebeurtenissen op 22 januari 1943. Tot 1982. Toen werd bij de hoofdingang een mozaïek geplaatst dat de geschiedenis van Het Apeldoornsche Bosch én Groot Schuylenburg symboliseert. Het onderste gedeelte geeft het ‘joodse’ tijdvak weer, dat eindigt in vuur en vlammen. De bovenste figuren symboliseren, tegen de achtergrond van het kruis, de ‘christelijke’ periode van de inrichting. Het kunstwerk verwijst dus niet alleen naar de ondergang van de bevolking van Het Apeldoornsche Bosch, zoals het monument in het Prinsenpark en het Herinneringscentrum Apeldoornsche Bosch.
Tegenwoordig is het reliëf opgenomen in de muur van 't Loohuys, het hoofdgebouw van 's Heerenloo.
De betekenis van het wandreliëf
De figuren op het reliëf beelden de historie van 9 maal 10 jaren uit: 5 joodse en 4 christelijke.
De negende decade staat open voor de toekomst. De achtergrond van de vier ‘christelijke’ gestalten is het kruis.
De achtergrondlijnen over het gehele reliëf symboliseren de doorgaande stroom van de tijd.
Dan begint het werk opnieuw; dit rust nu op Woord en Getuigenis: de opengeslagen bijbel.
De vijfde decade eindigt abrupt in een explosie van vuur en rook, die herinnert aan het tragisch einde van de joodse bewoners.
De vijf joodse generaties dragen elkaar tegen de achtergrond van de menora, de zevenarmige kandelaar, het symbool van het eeuwige licht.
De onderste joodse gestalte staat op de rotsbodem van geloof, thora en idealisme.
